Innovatie verdringt kostenbesparing: 96% van de bedrijven heeft nu een innovatieteam

Bedrijven wereldwijd zetten vandaag sterker in op innovatie dan ooit tevoren. De nieuwste editie van de International Innovation Barometer 2026 van Ayming toont een duidelijke trendbreuk: ondernemingen verschuiven hun focus van pure kostenbesparing naar operationele efficiëntie, innovatie en technologie, met artificiële intelligentie (AI) als absolute topprioriteit. Ook in België is die beweging voelbaar, al kampen bedrijven hier met fiscale onzekerheid en een structureel tekort aan talent.

Van kostenreductie naar innovatiekracht

De resultaten van het internationale onderzoek, gebaseerd op een bevraging van 850 innovatie- en R&D-directeurs, CFO’s, CEO’s en CTO’s in 17 landen, tonen hoe snel de prioriteiten verschuiven. Waar in 2024 kostenverlaging nog bovenaan de bedrijfsagenda stond, zakt dat thema nu naar de vierde plaats. Bedrijven focussen vandaag op efficiënter werken en het stimuleren van innovatie.

Opvallend is de manier waarop innovatie georganiseerd wordt. Het aandeel bedrijven met een gespecialiseerd innovatieteam steeg in één jaar van 78% naar 96%. Ook de eindverantwoordelijkheid verschuift: niet langer de CEO, maar dedicated innovation leads of CFO’s sturen steeds vaker de innovatiestrategie aan.

Voor het eerst staat AI wereldwijd op nummer één als innovatieprioriteit. De technologie wordt niet langer gezien als experimenteel, maar als een noodzakelijke hefboom voor groei, efficiëntie en concurrentiekracht.

België blijft sterk, maar onzeker

België behoort tot de internationale kopgroep op het vlak van R&D-investeringen, patenten en onderzoekers per 1.000 werknemers. Toch wordt het Belgische innovatielandschap onder druk gezet door juridische en fiscale onzekerheid.

De populaire vrijstelling van bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers – goed voor zo’n 1,3 miljard euro per jaar – staat ter discussie. Daarnaast zorgt een gebrekkige coördinatie tussen BELSPO en de Federale Overheidsdienst Financiën voor verwarring bij bedrijven die de maatregel willen toepassen.

Volgens Tony Bulcaen, Innovation Performance Director bij Ayming Benelux, blijft België een uitstekende plek voor R&D, maar ontbreekt er stabiliteit: bedrijven hebben nood aan duidelijkheid en rechtszekerheid om te blijven investeren. De fiscale controle neemt bovendien toe. In 2024 werd 193 miljoen euro aan onterecht toegekende vrijstellingen teruggevorderd – bijna het dubbele van het jaar ervoor en zes keer meer dan in 2019.

Veiligheid en defensie als innovatieversneller

Wereldwijd speelt ook veiligheid een steeds grotere rol in innovatie. 93% van de bedrijven houdt vandaag rekening met nationale veiligheidsrisico’s in hun strategie, en 81% ontwikkelde de voorbije jaren oplossingen in reactie op die dreigingen.

Cybersecurity springt eruit als het belangrijkste thema: bedrijven zien het zowel als de grootste bedreiging als de belangrijkste innovatie-opportuniteit.

Ook de defensiesector krijgt een stimulerende rol. De geplande stijging van het Belgische defensiebudget van 9 naar 13 miljard euro zal volgens Ayming tussen 500 miljoen en 1 miljard euro naar R&D-activiteiten leiden. Dat creëert extra kansen voor kmo’s die dual-use technologieën ontwikkelen, zoals drones, satellietcomponenten of beveiligingssoftware.

Tony Bulcaen ziet hierin een hefboom voor de toekomst. De verhoging van het defensiebudget creëert volgens hem een R&D-vliegwiel voor hightech en deeptech in België. Kmo’s die hun technologie zowel civiel als militair kunnen inzetten, hebben een unieke kans, op voorwaarde dat het beleid innovatie blijft stimuleren in plaats van af te remmen.

Subsidies winnen aan terrein

Wat de financiering van innovatie betreft, kiezen steeds meer bedrijven voor subsidies in plaats van fiscale voordelen. Subsidies bieden meer zekerheid, terwijl fiscale instrumenten gepaard gaan met complexe regelgeving en het risico op retroactieve controles. Ondanks de moeilijkere toegang blijven subsidies een stabieler en betrouwbaarder kanaal voor R&D-financiering.

Talent: de nieuwe bottleneck

De grootste uitdaging voor innovatie ligt vandaag bij het vinden van talent. Wereldwijd ziet 41% van de bedrijven dit als hun grootste interne barrière, nog vóór kortetermijndruk en budgettaire beperkingen.

Ook Belgische ondernemingen ervaren deze druk, vooral in de energie- en technologiesector. Bedrijven voeren bovendien steeds vaker R&D-activiteiten in het buitenland uit. Het aandeel ondernemingen dat zijn innovatie volledig intern organiseert, daalde internationaal van 77% naar 50%. De Verenigde Staten, gevolgd door Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, blijven de populairste bestemmingen.

Voor België betekent dit een intensievere concurrentiestrijd om talent en investeringen, maar tegelijk ook snellere toegang tot internationale innovatie-ecosystemen.

Wat zeker te onthouden

De International Innovation Barometer 2026 toont een fundamentele omslag in bedrijfsstrategie. Innovatie en efficiëntie verdringen kostenbesparing als prioriteit, terwijl AI uitgroeit tot de drijvende kracht achter groei. België beschikt over een sterke kennisbasis en ondernemerschap, maar moet zijn fiscale en administratieve kaders vereenvoudigen om zijn positie als innovatieland te behouden.

Innovatie is niet langer een aparte functie, maar het kloppende hart van de onderneming — gestuurd door data, talent en visie.