Belg heeft nog te veel angst om zelf te ondernemen

Belgen staan overwegend positief ten opzichte van ondernemerschap als carrièrekeuze. Opvallend is echter wel dat startende ondernemers die het goed doen, weinig aanzien genieten ondanks hun succes. De status die toegekend wordt aan succesvolle ondernemers is dus voor verbetering vatbaar. Daarnaast is de belangrijkste rem op ondernemerschap de angst voor falen die heel wat mensen tegenhoudt om een eigen onderneming op te richten. Vooral vrouwen en jongeren hebben een extra duwtje in de rug nodig om de stap te zetten. Ten slotte werd voor het eerst ook de factor internationale migratie bestudeerd.

Dat alles blijkt uit de meest recent beschikbare cijfers van de Global Entrepreneurship Monitor, een jaarlijkse internationale studie die peilt naar de ondernemerschapsmentaliteit, de activiteitratio’s voor ontluikend en nieuw ondernemerschap en de ambities van starters. Uniek is de focus op de houding van de actieve bevolking ten aanzien van ondernemerschap, eerder dan op het aantal personen dat effectief een nieuw bedrijf heeft opgericht. De cijfers steunen op een bevraging uit 2012. Het onderzoek voor België werd uitgevoerd door professor Hans Crijns en onderzoekers Tine Holvoet en Niels Bosma aan Vlerick Business School, binnen het Steunpunt Ondernemen en Regionale Economie (STORE) en in opdracht van Vlaams minister-president en minister van Economie Kris Peeters.

Positieve ondernemerschapsmentaliteit maar weinig aanzien voor starters

62% van de Belgen vindt ondernemerschap een goede carrièrekeuze. Daarmee is de houding van de actieve bevolking tegenover ondernemerschap positief en op peil in vergelijking met de zes Europese referentielanden (Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk).

Vreemd genoeg blijkt de status die aan succesvolle ondernemers toegekend wordt echter bijzonder laag. Slechts 57% van de Belgen vindt dat ze veel respect genieten. Meteen de laagste score van alle referentielanden. Indirect kan zo bij starters de perceptie gewekt worden dat ondernemen niet zo aantrekkelijk is.

Professor Ondernemerschap Hans Crijns vindt dit een opvallende tegenstelling: “Belgen beschouwen ondernemen als een gunstige carrièrestap en volgens meer dan de helft van de Belgen – het hoogste aandeel in 10 jaar onderzoek – is er in de media ook voldoende aandacht voor succesverhalen van nieuwe bedrijven. Op die beide vlakken doen we het even goed of net beter dan de referentielanden. Toch blijft de waardering voor succesvolle ondernemers bij de bevolking relatief laag.”

Interessante vaststellingen

• 33% ziet voldoende opportuniteit om een bedrijf op te richten, wat iets lager is dan in 2010 en 2011, maar identiek aan het gemiddelde van de zes EU-landen

• 4 op 10 bevraagden heeft vertrouwen in eigen kunnen en denkt over voldoende kennis, bekwaamheid en ervaring te beschikken om een nieuw bedrijf op te richten (41% in de zes EU-landen)

• 4 op 10 stelt dat angst voor mislukking hem/haar weerhoudt van het starten van een bedrijf (39% in de zes EU-landen)

• 9% heeft de intentie ook effectief binnen de 3 jaar een nieuw bedrijf te starten (10% in de zes EU-landen)

De TEA-indicator (Total Early-stage Entrepreneurial Activity) voor België is na een continue stijging tussen 2008 en 2011 gedaald en bedraagt 5,2%. Deze lagere score is voornamelijk toe te schrijven aan een lage indicator voor ‘ontluikend’ ondernemerschap (dat zijn nieuwe ondernemingen waar sinds minder dan 3 maanden salarissen uitbetaald worden).

Ambitie: internationaal en innovatief maar weinig jobcreatie

De Belgische starter heeft een internationale kijk op ondernemen (meer dan in de referentielanden). Dat is deels te verklaren door onze kleine, open economie en de geringe taalbarrière met de ons direct omringende landen.

Ook op vlak van innovatie is er voldoende ambitie en scoren we vergelijkbaar met Duitsland, Nederland en Spanje.

Qua jobcreatie hinken we samen met Spanje echter achterop binnen de groep van referentielanden. Het aandeel nieuwe ondernemers dat verwacht om ten minste vijf banen te creëren in de komende vijf jaar, schommelt rond 1%. Dat is twee keer lager dan Nederland en de UK. Verder onderzoek zou kunnen aantonen of dit te wijten is aan de regelgeving en percepties rond jobcreatie en loonkost, of gewoon omdat Belgen eerder realistisch dan optimistisch zijn van instelling.

Internationale migratie, geslacht en leeftijd

In het onderzoek voor 2012 is er voor het eerst expliciet aandacht voor specifieke ondernemende bevolkingsgroepen: migranten, vrouwen en jongeren (18-34 jaar).

Uit deze eerste bevragingsronde bij migranten van de eerste en tweede generatie in West-Europa blijkt dat ze ondernemender zijn dan de Belgen. Ze hebben bovendien hogere ambities qua jobcreatie en op persoonlijk vlak vertonen ze ook een aantal specifieke en inherente gedragskenmerken die stimulerend kunnen zijn om te ondernemen. Ze laten beslissingen niet afhangen van toeval of geluk, ze zijn zeer zelfredzaam en hebben een minder grote afkeer van risico. Deze eerste aanzet levert echter nog te weinig informatie op voor meer precieze schattingen en bijkomend onderzoek is hier wenselijk.

Ook de scheve verhouding tussen mannen en vrouwen werd onderzocht. Belgische vrouwen (3 op 10) zien minder vaak dan mannen (4 op 10) een goede opportuniteit om een bedrijf te starten. Ze hebben ook minder vertrouwen in eigen kunnen (3 op 10 vrouwen versus 5 op 10 mannen). Ten slotte speelt de angst voor falen een grotere rol: 53% van de vrouwen die een opportuniteit zien om een bedrijf te starten, is bang dat het niet zal lukken. Bij mannen is dat maar 33%.

Jongeren zijn een cruciale groep en vragen een goede opvolging om zo de negatieve en mogelijk lange termijn gevolgen van werkeloosheid (door de crisis) te beperken. Aangezien het traditionele carrièrepad van “een job voor het leven” zeldzamer wordt, biedt ondernemerschap potentieel voor werkgelegenheid. Opvallend is echter het grote aantal jongeren dat zich door angst voor mislukken laat afschrikken. Met 50% heeft België de hoogste scores van de zes referentielanden.

Wat is de Global Entrepreneurship Monitor?

De Global Entrepreneurship Monitor bestudeert jaarlijks het ondernemersklimaat via een bevraging bij de actieve bevolking tussen 18 en 64. Uniek is de zeer brede benadering van ondernemerschap: de focus ligt niet alleen op het aantal personen dat effectief een nieuw bedrijf heeft opgericht, maar ook op de houding van de actieve bevolking ten aanzien van ondernemerschap.

In 2012 werd het GEM-onderzoek in 69 verschillende economieën uitgevoerd, voor de elfde keer in België. De conclusies zijn enerzijds gebaseerd op de Adult Population Survey, een bevraging bij de Belgische bevolking via een representatieve steekproef van 1546 respondenten. Anderzijds levert de National Expert Survey bijkomende kwalitatieve inzichten in het ondernemingsklimaat in België op basis van een bevraging van 53 experten.

Steunpunt Ondernemen en Regionale Economie

Het Steunpunt Ondernemen en Regionale Economie (STORE) adviseert de Vlaamse overheid op basis van fundamenteel en toegepast economisch toponderzoek binnen drie domeinen; (i) startende ondernemingen en ondernemerskapitaal, (ii) de ontwikkeling en doorgroei van KMO’s, en (iii) het meten en identificeren van economische clusters (met bijzondere aandacht voor de analyse en implementatie van een nieuw industrieel beleid). Daarnaast heeft het Steunpunt ook de opdracht om een gegevensbank aan regionaal-economische indicatoren te ontwikkelen (het zogenaamde Regional Data Warehouse, RDW).

Info: http://steunpuntore.be